Jak szybko poruszają się owady?

(fot S. Czachorowski)

Tytuł: Jak szybko poruszają się owady? 
Autor/wykonawca: dr Karol Komosiński 

Zajęcia zaplanowane w dniu 12 maja br.

Umiejscowienie w cyklu naukowym: hipotezy i planowanie badań, eksperymenty i obserwacje, wyciąganie wniosków, pisanie sprawozdania, przedstawianie wyników na szkolnej konferencji naukowej.

Zalecany wiek uczestników: młodsze klasy szkoły podstawowej,

Typ (forma) zajęć zajęcia terenowe (mała grupa 10-12 osób),

Wprowadzenie 
Owady to najliczniejsza grupa zwierząt na Ziemi. Dotąd poznano ponad milion gatunków, a szacuje się, że nawet do 30 milionów jeszcze nie zostało poznanych i opisanych. Owady zasiedlają wszystkie siedliska lądowe oraz słodkowodne. Można je spotkać wszędzie dookoła nas, także w mieszkaniach, w centrum miast itp. Owady są bardzo różnorodna grupą, do nich należą drapieżniki, roślinożercy, pasożyty oraz gatunki odżywiające się martwymi zwierzętami, odchodami, itp. Podczas zajęć uczniowie wspólnie z prowadzącym będą odławiać różne gatunki owadów, zwłaszcza te biegające po ziemi i występujące na roślinach. Odłowione owady będą wypuszczane w kuwetach, gdzie będzie mierzona prędkość z jaką się poruszają. Na podstawie budowy ciała i sposobu odżywiania obserwowanych owadów dzieci spróbują wskazać wpływ budowy i trybu życia na aktywność i prędkość z jaką poruszają się poszczególne gatunki owadów.

Uczniowie mogą swoje wnioski i wyniki z obserwacji przedstawić w formie sprawozdania lub prezentacji.

Uczniowie powinni przed zajęciami zapoznać się ogólną wiedzą na temat budowy owadów i ich różnorodności.

Cele (zajęć) 
Pytanie badawcze: Czy budowa ciała i tryb życia mają wpływ na szybkość z jaką poruszają się owady?

Zakładane efekty 
Uczeń potrafi wskazać jakie cechy budowy ciała wpływają na szybkość poruszania się owadów. Uczeń potrafi wyjaśnić jak sposób odżywiania wpływa na szybkość poruszania się owadów. 

Potrzebne materiały i pomoce dydaktyczne
Kuwety plastikowe. Pojemniki na owady. Stoper. Lupy. Przewodniki (atlasy) do rozpoznawania owadów.

Zajęcia w terenie poza salą dydaktyczną.

Przebieg zajęć Wymiar czasowy: 2-3 godziny dydaktyczne
1. Wprowadzenie (pogadanka z dziećmi) Jak zbudowane są owady? Czym różnią się od innych zwierząt? Czym odżywiają się owady? W jakich środowiskach żyją owady? Jakie gatunki owadów uczniowie znają.
2. Odłów różnych gatunków owadów Uczniowie wraz z prowadzącym odławiają różne gatunki owadów z gleby i roślin w różnych siedliskach – łąka, las.
3. Rozpoznawanie gatunków odłowionych owadów Rozpoznawanie gatunków schwytanych owadów na podstawie atlasów. Wspólnie z uczniami zostaje sporządzona charakterystyka zidentyfikowanych gatunków – opis budowy ciała, ubarwienia i sposób odżywiania.
4. Pomiar szybkości poruszania się owadów. W plastikowych kuwetach zostaje zmierzona szybkość poruszania się odłowionych gatunków owadów. Każdy owad zostaje trzykrotnie zmierzony i zostaje wyciągnięta średnia.
5. Analiza osiągniętych wyników Wspólnie z uczniami prowadzący sprawdza, czym różnią się owady poruszające się najszybciej i najwolniej. Czy wpływ na szybkość poruszania ma rodzaj odżywiania się, ubarwienie, budowa odnóży, itp.
6. Podsumowanie Podsumowanie eksperymentu: Jakie cechy posiadają owady poruszające się bardzo szybko, a jakie posiadają owady poruszające się bardzo wolno. Odpowiedź na pytanie: Czy sposób odżywiania ma wpływ na szybkość poruszania się owadów? Czy ubarwienie ciała ma wpływ na szybkość poruszania się owadów? Czy budowa ciała ma wpływ na szybkość poruszania się owadów?

Uczniowie mogą wyniki swoich obserwacji i wyciągnięte wnioski przedstawić w formie sprawozdania lub prezentacji (z pomocą nauczyciela).

Czy autor/wykonawca będzie mógł udzielić konsultacji po zajęciach w ramach Klubu Młodego Odkrywcy (internetowo) lub formie Żywej Biblioteki (konsultacje bezpośrednie lub internetowe)? - tak.

Polecana literatura do tematu:
 Atlasy i przewodniki do rozpoznawania owadów oraz podstawowe wiadomości o budowie, biologii i podziale owadów ze stron internetowych, np. Wikipedii - https://pl.wikipedia.org/wiki/Owady

Co dalej? (zadania po zajęciach) 
Jest możliwość wykorzystania obserwacji i wyciągniętych wniosków w szkolnych konferencjach lub festiwalach nauki. Dalsze obserwacje są możliwe wyłącznie pod opieką nauczyciela.