środa, 29 maja 2019

Kawiarnia naukowa w Dywitach: Gatunki inwazyjne zwierząt – dlaczego są niemile widziane?


Gatunkami inwazyjnymi nazywamy obce gatunki, które w nowym środowisku rozprzestrzeniają się naturalnie lub z udziałem człowieka i stanowią zagrożenie dla fauny i flory danego ekosystemu, konkurując z gatunkami rodzimymi o niszę ekologiczną, a także przyczyniając się do wyginięcia gatunków miejscowych. Mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia ludzi i powodować negatywne skutki gospodarcze. Inwazje obcych gatunków uznawane są obecnie za jedno z największych zagrożeń dla światowej przyrody. Gatunki inwazyjne stanowią drugie - zaraz po niszczeniu siedlisk - największe zagrożenie dla światowej bioróżnorodności, głównie przez zmniejszenie populacji lub eliminowanie gatunków rodzimych, poprzez konkurencję pokarmową, drapieżnictwo lub przekazywanie patogenów oraz zakłócanie funkcjonowania ekosystemów. Od XVII wieku inwazyjne gatunki obce przyczyniły się do wyginięcia prawie 40% gatunków zwierząt, dla których przyczyna wyginięcia jest znana. Duża skala tego problemu wynika między innymi z faktu, że jest to jeden z najbardziej dynamicznych procesów przyrodniczych będących skutkiem rozwoju cywilizacji a jednoczesny brak przewidywalności skutków inwazji utrudnia charakterystykę tego problemu. Szacuje się, że w Europie występuje obecnie ok. 12 tys. gatunków obcych, z czego ok. 10% stanowią gatunki uznawane w różnym stopniu za szkodliwe.

Znaczna liczba gatunków inwazyjnych została wprowadzona celowo przez człowieka, np. jako rośliny ozdobne (np. kasztanowce) lub ogrodowe (np. pomidory, ziemniaki), zwierzęta ozdobne (żółwie czerwonolice) lub hodowlane (karp, bażant, norka amerykańska). Inni niepożądani goście przybyli przypadkowo jako „pasażerowie na gapę” (babka bycza, ślinik luizjański, krabik amerykański), najczęściej w trakcie transportu (lotniczego, lądowego czy na statkach). Gatunki obce przedostają się do środowiska również poprzez zamierzone lub przypadkowe wypuszczenie do środowiska zwierząt (głownie są to płazy, gady i ryby) i roślin hodowanych w domu lub w przydomowych ogródkach. Jeżeli dla danego gatunku nowe środowisko jest wystarczająco podobne do rodzimego, gatunek ten może przetrwać i rozmnażać się. Dodatkowo, nie napotykając naturalnych wrogów lub innych ograniczeń gatunek może stać się inwazyjny. Proces ten wpływa na wzrost kosztów społeczno-ekonomicznych, zdrowotnych i ekologicznych na całym świecie. Według szacunków Komisji Europejskiej łączna wartość szkód w zbiorach i w infrastrukturze oraz kosztów zwalczania gatunków inwazyjnych w państwach członkowskich wynosi ok. 12 mld euro rocznie.

Niektóre gatunki inwazyjne stanowią zagrożenie dla ludzi. Komar tygrysi (azjatycki) jest nosicielem ponad 20 wirusów (np. gorączki denga, żółtej febry). Dostał się do Europy najprawdopodobniej wraz z transportem z Azji używanych opon i roślin. Natomiast barszcz Sosnowskiego (sprowadzony jako roślina pastewna) to inwazyjna roślina, której wodnisty sok może powodować oparzenia skóry człowieka.

Ponieważ gatunki inwazyjne to problem międzynarodowy, kluczowym w rozwiązywaniu problemu wydaje się nie tylko międzynarodowa współpraca oraz uregulowania prawne w poszczególnych krajach ale też budzenie w społeczeństwie świadomości zagrożeń jakie mogą dla rodzimej przyrody stanowić niektóre gatunki obce.

Dr hab. Dorota Juchno

poniedziałek, 27 maja 2019

Nabór uczestników na letnie obozy edukacyjne

W ramach Warmińsko-Mazurskiego Uniwersytetu Młodego Odkrywcy 2.0 zaplanowane zostały dwa obozy letnie w następujących terminach:
  • 21-26 lipca 2019
  • 4-9 sierpnia 2019
Zakwaterowanie i zajęcia na terenie Kortowa (miasteczko uniwersyteckie UWM). Koszty zakwaterowania (noclegi, wyżywienie) oraz zajęcia są dla uczniów bezpłatne.

Zgłoszenia indywidualne prosimy przesyłać do 15 czerwca br. na adres stanislaw.czachorowski@uwm.edu.pl lub poczta zwykłą (zalecane jest jednak wcześniejsze zgłoszenie elektroniczne): Stanisław Czachorowski, Katedra Ekologii i Ochrony Środowiska, UWM w Olsztynie, Plac łódzki 3, 727 Olsztyn.

Dokumenty do wypełnienia w procesie rekrutacji:

sobota, 25 maja 2019

Związki grzybów z roślinami


,,Związki grzybów z roślinami'' czyli o tym, jak rośliny bez grzybów żyć nie mogą lub przez grzyby żyć nie mogą. Fascynujący Dzień Roślin 2019.05.24

Fot. Anna Biedunkiewicz Holowenczak