Pyłki kwiatowe i zarodniki grzybów jako miarki do mierzenia obiektów mikroskopowych

Pyłki kwiatowe i zarodniki grzybów jako miarki do mierzenia obiektów mikroskopowych

Autor/wykonawca: dr Dariusz Michalczyk

Terminy zajęć: 27.03, 24.04, 5.06 2017 r.

Planowana jest możliwość udostępnienia scenariusza zajęć w ramach Klubów Młodego Odkrywcy

Umiejscowienie w cyklu naukowym: obserwacje, wyciąganie wniosków,

Zalecany wiek uczestników: starsze klasy szkoły podstawowej, gimnazjum

Typ (forma) zajęć zajęcia laboratoryjne (mała grupa).


Wprowadzenie

Prosty mikroskop optyczny, który w rękach pionierów nowoczesnej biologii, jak Robert Hook czy Antoni van Leeuwenhoek, był drogocennym narzędziem badawczym, dziś stał się dość łatwo dostępną zabawką. Mimo wszystko do dziś możemy się uczyć od dawnych mistrzów takich cech jak spostrzegawczość, dociekliwość, staranność, a także dążenie do stosowania obiektywnych pomiarów w obserwacjach przyrodniczych. Pod względem tego ostatniego kryterium mamy dziś znacznie ułatwione życie. Leeuwenhoek wielkość obserwowanych pod mikroskopem obiektów porównywał do wielkości oka wszy. Miarka to niezbyt łatwa dziś do zdobycia, ale przeszukując Internet łatwo się przekonać, że przyroda wytwarza mnóstwo obiektów mikroskopijnych, stosunkowo trwałych i jednorodnych pod względem wielkości, idealnych do roli „przyrządów” pomiarowych. Ich przykładami mogą być zarodniki grzybów i pyłki niektórych roślin. W ramach tych zajęć spróbujemy więc korzystając z mikroskopu badawczego określić wielkość tych obiektów, a następnie posługując się zwykłymi mikroskopami szkolnymi użyć tych wzorców wielkości do mierzenia innych komórek i innych obiektów mikroskopowych. Przy okazji, sprawdzimy jak łatwo można obserwować niektóre tkanki przy wykorzystaniu kolodium (roztworu nitrocelulozy) i barwienia komórek… atramentem.


Zalecana literatura: wszelkie informacje o budowie i rozmiarach komórek, a także o historii obserwacji mikroskopowych; www.google.pl słowo kluczowe: komórka; zakres poszukiwań - grafika


Zakładane efekty
Uczeń wie że organizmy mają budowę komórkową, uczeń potrafi wyobrazić sobie kształty różnych komórek i stosunki ich wielkości, uczeń ćwiczy (trenuje) przygotowanie prostych preparatów mikroskopowych.

Potrzebne materiały i pomoce dydaktyczne: szkiełka mikroskopowe, kolodium, atrament, owocniki pieczarki, różne rośliny, atrament

Przebieg zajęć

Obserwowanie pod mikroskopem pyłków kwiatowych (nawłoci) i zarodników grzybów (pieczarki, czernidłaka? purchawicy?). Określanie wielkości tych obiektów przy pomocy mikroskopu badawczego z odpowiednim oprogramowaniem, a następnie użycie tych „standardów wielkości” do porównawczej oceny innych obiektów mikroskopowych, obserwowanych w prostych mikroskopach szkolnych.

Uczniowie wykonają rysunki i fotografie.

Autor,  razie wyraźnej potrzeby, będzie mógł udzielić konsultacji po zajęciach w ramach Klubu Młodego Odkrywcy (internetowo) lub formie Żywej Biblioteki.

Polecana literatura do tematu

• Paweł de Kruif „Łowcy mikrobów” PZWL Warszawa, 1956 (może być w niektórych bibliotekach szkolnych). 
• Wszelkie strony i publikacje poświęcone postaci Antoniego van Leeuwenhoeka.

Do samodzielnego zgłębiania przez uczniów lub nauczycieli, jako opiekunów klasy (zaleca się dostępne w sieci , z podaniem linków)

Co dalej? (zadania po zajęciach)

Zainteresowani uczniowie mogliby spróbować ściągnąć z Internetu możliwie efektowne fotografie możliwie różnorodnych komórek, a następnie w odpowiednim programie graficznym doprowadzić je wszystkie do wspólnej skali i zestawić w jeden efektowny plakat (łącząc ewentualnie z rysunkami czy fotografiami z naszych zajęć).